Rodzaje szalunków do wykopów

Budowa tymczasowych systemów ochrony wykopu jest niezwykle istotna z perspektywy bezpieczeństwa zarówno samego wykopu budowlanego, jak i pracujących wokół niego osób. Systemy obudowy wykopów wykonywane są przy użyciu różnych metod. Jedną z najpopularniejszych z nich jest zastosowanie szalunków do wykopów. Jakie rodzaje szalunków są dostępne na rynku? Na to pytanie odpowiadamy w dalszej części artykułu. Zapraszamy do lektury.

Czym są szalunki do wykopów?

Szalunki do wykopów to specjalne konstrukcje wykorzystywane do ochrony wykopów budowlanych w trakcie przeprowadzania rozmaitych prac ziemnych. Według obowiązującego współcześnie prawa wykonanie tymczasowego systemu zabezpieczeń wykopów jest konieczne przy prowadzeniu wszelkich robót ziemnych na głębokościach przekraczających 1 metr. W związku z tym szalunki wykorzystywane są przy niemal wszystkich projektach wymagających ingerencji w grunt. Stosuje się je przy stawianiu fundamentów pod budynki mieszkaniowe i lokale usługowe, tworzeniu sieci wodnych i kanalizacyjnych oraz budowie dróg i obiektów przemysłowych.

Jak tłumaczy nasz rozmówca, doradca klienta w firmie UPRENT, oferującej wynajem pomp, sprzętu do odwodnień oraz systemów do zabezpieczania wykopów: 

Głównym zadaniem szalunków jest zabezpieczenie miejsca wykopu budowlanego i liniowego przed osuwaniem się ziemi. Systemy te pełnią więc funkcję ochronną – chronią miejsce wykopu, a także pracujących wewnątrz robotników. Zabezpieczają również znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie prowadzenia robót ziemnych ulice, chodniki i obiekty budowlane, które mogą zostać uszkodzone w wyniku osunięć gruntu.

Systemy szalunków dobierane są do rodzaju gruntu oraz charakteru przeprowadzanych prac, w tym szerokości, długości i głębokości wykopu. Prawidłowy dobór odpowiedniego typu szalunków jest ważny szczególnie w przypadku gruntów sypkich i mocno nawodnionych, które każdorazowo wymagają właściwego zabezpieczenia.

Podział szalunków ze względu na masę

Na rynku istnieje wiele rodzajów szalunków do wykopów. Dzieli się je ze względu na rozmaite parametry. Jednym z nich jest masa. Według tego kryterium szalunki dzielą się na lekkie, średnie i ciężkie.

Szalunki lekkie stosowane są do zabezpieczania niewielkich wykopów. Wykonuje się je z aluminium lub stopów lekkiej stali. Ze względu na niewielką masę, są stosunkowo łatwe w montażu. Do umieszczenia ich w ziemi nie potrzeba ciężkiego sprzętu budowlanego. Transport i przenoszenie pomiędzy kolejnymi placami budowy są dzięki temu ułatwione.  Szalunki typu lekkiego często wykorzystywane są przy wznoszeniu płyt fundamentowych oraz budowie fundamentów betonowych i żelbetowych pod małe i średnie budynki handlowe czy domy jednorodzinne. Stosuje się je także przy konstrukcji niewielkich rurociągów wodociągowych i kanalizacyjnych oraz linii energetycznych i telekomunikacyjnych.

Nieco większe i cięższe są szalunki typu średniego. To modele charakteryzujące się większą wytrzymałością i odpornością na obciążenia. W związku z tym wykorzystywane są do zabezpieczania konstrukcji o pokaźniejszych rozmiarach. Często stosuje się je w projektach związanych z budownictwem typowo mieszkaniowym, w tym wielorodzinnym. Ze względu na większy ciężar, ich transport jest trudniejszy. Szalunki średnie generują również wyższe koszty kupna czy wynajmu.

Niesłabnącą popularnością w branży budowlanej cieszą się szalunki ciężkie. Poza zdecydowanie największą masą i wielkością modele te charakteryzują się też najlepszą wytrzymałością i odpornością na obciążenia. Szalunki typu ciężkiego wykorzystywane są podczas realizacji największych inwestycji budowlanych. Doskonale sprawdzają się nawet przy najgłębszych wykopach w projektach budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego. Gruba stalowa blacha stosowana do produkcji tych szalunków sprawia, że można z nich korzystać w każdych warunkach terenowych. Z uwagi na największy rozmiar szalunki ciężkie są najtrudniejsze w transporcie. Ich cena jest także najwyższa.

Podział szalunków ze względu na konstrukcję

Innym popularnym kryterium podziału szalunków do wykopów jest ich konstrukcja. Do najpopularniejszych rodzajów należą szalunki typu box, słupowe, segmentowe oraz szalunki komory.

Szalunki typu box to obecnie najczęstszy wybór wśród inwestorów realizujących rozmaite projekty inżynierii lądowej. Ich standardowa konstrukcja składa się z dwóch płyt podstawowych oraz czterech rozpór kompletnych. Występują w kilku rozmiarach, dobieranych do wielkości wykopu oraz stopnia trudności przeprowadzanych robót. Na rynku dostępne są mini boxy, city boxy oraz standard boxy. Wszystkie charakteryzują się dużą wytrzymałością, dzięki czemu doskonale sprawdzają się podczas zabezpieczania wykopów w trakcie budowy zewnętrznych sieci komunikacyjnych, w tym sieci wodociągowych, cieplnych oraz gazowych. Często wykorzystywane są też w czasie remontów i przebudów istniejących już linii wodno-kanalizacyjnych. Szalunki typu box umożliwiają efektywne zabezpieczenie wykopu do głębokości kilku metrów.

Głębsze wykopy zabezpieczane są przy użyciu szalunków słupowych. Modułowa struktura oraz wytrzymała konstrukcja tych modeli pozwalają na prowadzenie bezpiecznych prac na głębokościach dochodzących do 10 metrów. Szalunki słupowe wykorzystywane są podczas realizacji projektów związanych z budową przewodów kanalizacyjnych i wodociągowych. Chętnie korzystają z nich również inwestorzy budujący rurociągi do przesyłu ropy naftowej i gazu ziemnego. Szalunki te stosowane są także przez firmy specjalizujące się w nowoczesnych technikach bezwykopowych.

Innym popularnym rodzajem szalunków do wykopów są modele segmentowe. Jak sama nazwa wskazuje, zbudowane są z segmentów o zmiennej szerokości i regulowanej głębokości. Niestandardowa budowa sprawia, że szalunki te wykorzystywane są przy realizacji skomplikowanych projektów na wymagających gruntach. Zastosowanie szalunków segmentowych pozwala na sprawne mijanie przeszkód obecnych w gruncie. Mowa tu m.in. o korzeniach drzew, kłodach drewna czy kamieniach o znacznej wielkości. Po modele segmentowe chętnie sięgają inwestorzy wykonujący przewierty oraz prowadzący prace ziemne na terenach, gdzie rozgałęziają się lub krzyżują podziemne instalacje.

Niewątpliwie najciekawszym rozwiązaniem w zakresie szalunków do wykopów są komory. Modele te umożliwiają sprawne zabezpieczenie wykopów z każdej ze stron. Kwadratowa, zamknięta konstrukcja pozwala na prowadzenie robót wewnątrz komory, bez obaw o niebezpieczeństwo związane z osuwaniem się ziemi. Wolna od rozpór forma sprawia, że przy użyciu komór można zabezpieczyć każdy wykop, bez względu na rodzaj gruntu. Komory do wykopów stosowane są podczas budowy zbiorników wodnych, montażu i demontażu pompowni i przepompowni ścieków, a także przewiertów pod budowę lub remont istniejących linii kanalizacyjnych czy energetycznych.